شهید ستاری
بسم الله الرحمن الرحیم
به مناسبت 15 دی سال 1373
شهادت تیمسار منصور ستاری
منصور ستاری (۲۹ اردیبهشت ۱۳۲۷ – ۱۵ دی ۱۳۷۳) سرلشکر نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده نیرو از بهمن ۱۳۶۵ تا دی ۱۳۷۳ بود. وی در سال ۱۳۷۳ در سانحه سقوط هواپیما در نزدیکی فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، به همراه افسران بلندپایه نیروی هوایی شهید شد.
زندگی‌نامه
او در سال ۱۳۲۷ و در روستای ولی‌آباد قرچک به‌دنیا آمد. نام پدرش حسن ستاری و شاعر بود. زمانی که او نه سال داشت پدرش درگذشت. پدر منصور ستاری، مدرسه تأسیس و حسینیه راه‌اندازی کرد. دیوان شعر ماتمکده عشاق، سروده حسن ستاری از سوی انتشارات سخن منتشر شده‌است.
تحصیلات
در سال ۱۳۴۶ با پایان یافتن تحصیلات متوسطه و اخذ دیپلم وارد دانشکده افسری شد و پس از پایان دوران آموزشی در سال ۱۳۴۸ به درجه ستوان دومی نائل گشت. سال ۱۳۵۰ برای گذراندن دوره عملی کنترل رادار راهی آمریکا شد و پس از یک سال به ایران بازگشت و به عنوان افسر رهگیر نیروی هوایی مشغول به‌کار شد. در سال ۱۳۵۴ در کنکور سراسری شرکت کرد و در رشته برق و الکترونیک دانشگاه تهران ایران پذیرفته شد.
اما با شروع جنگ ایران و عراق در حالی که بیش از چند واحد به پایان تحصیلات دانشگاهی‌اش باقی نمانده بود تحصیل در دانشگاه تهران را رها کرده و به رسته نظامی خود در نیروی هوایی بازگشت.
اقدامات
وی طرح‌ها و ابتکارات زیادی در تجهیز سیستم‌های راداری و پدافندی به اجرا درآورد که موجب ارتقای کارایی سیستم راداری ایران در طول جنگ گشت. در سال ۱۳۶۲ به‌سمت معاونت عملیات پدافند نیروی هوایی منصوب گشت. سال ۱۳۶۴ زمان ارتقاء او به‌سمت معاونت طرح و برنامه نیروی هوایی بود. سرانجام در بهمن ماه سال ۱۳۶۵ به‌فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب گردید و تا پایان عمر خود عهده‌دار این مسئولیت بود.
از دیگر اقدامات وی تأسیس دانشگاه هوایی به منظور تربیت افسران جوان و تحصیلکرده برای نیروی هوایی، باز گشایی موزه‌های هوایی و دیگری موزه فرودگاه قلعه مرغی در قدیمی‌ترین آشیانه‌های هواپیما بین سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۲ است. در سال ۱۳۶۶ جهاد خودکفایی نهاجا را تأسیس نمود که این جهاد بعدها به سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی هوایی ارتش تغییر نام داد. بازسازی هواپیماهای این دو موزه توسط دفتر مطالعات و تحقیقات نیروی هوایی انجام شد.
آیت ا...سید علی خامنه‌ای در سخنانی ضمن اشاره به این که از نخستین روزهایی انقلاب با ستاری آشنا بوده‌است، دربارهٔ اقدامات او در زمینه طراحی‌های علمی-نظامی بیان می‌کند: «ساخت وسایل زمینی رادارها و وسایل هدایت شونده زمینی و به‌کارگیری بسیار دشوار و پیچیده آن‌ها جزو افتخارات نیروی هوایی است، که ستاری قبل از آنکه فرمانده نیروی هوایی شود، یکی از قهرمان‌های این میدان بود. او و بسیاری دیگر که امروز در بین شما هستند و من آن‌ها را می‌شناسم، از همان زمان و بعد از آن زمان، در داخل جبهه‌ها لحظه به لحظه مشغول تحرک و فعالیت جانکاه اما شیرین برای یک انسان متعهّد بودند».
سبک‌سازی سامانه‌های دفاعی
منصور ستاری به عنوان خالق طرح‌های نوین و به هم تنیده در پدافند هوایی شناخته شده‌است. در عملیات والفجر ۸، با توجه به محدودیت‌های تجهیزاتی و امکاناتی، دست به تغییراتی زد که منجر به دستاوردهایی برای ایران شد. سبک سازی و چابک کردن سامانه‌های پدافند هوایی که سرعت جابه‌جایی‌ها، چالاکی و قابلیت جابجایی سامانه پدافند هوایی را ممکن می‌کرد از کارهای او بود.
برای جابه‌جا کردن سامانه دفاع موشکی ام‌آی‌ام-۲۳ هاوک حداقل ۴۸ ساعت زمان لازم است. منصور ستاری با طرح ایده جداسازی بخش‌هایی از این سامانه و باقی ماندن بخش‌های حیاتی، زمینه‌ای ایجاد کرد تا این سامانه به راحتی جابه‌جا شود و مورد شناسایی و انهدام قرار نگیرد. پدافند هوایی ایران در طول روز عملیات خود را علیه دشمن انجام می‌داد و به صورت شبانه قبل از انجام عملیات، سایت را جابه‌جا می‌کرد.
منصور ستاری همچنین طرح ایجاد سایت‌های پدافندی فریب را به عنوان یک دام پیاده‌سازی کرد. نقاط فریب مکان‌یابی می‌شد و همه چیز مشابه یک سامانه موشکی در معرض دید نیروی هوایی عراق قرار می‌گرفت. با این کار، تصاویر گرفته شده توسط هواپیمای شناسایی عراق از سایت‌های غیر واقعی تصویربرداری می‌کرد. هاوک تقریباً هر روز در جای تازه ای مستقر می‌شد.
پروژه‌های نظامی
منصور ستاری با راه اندازی تأسیسات و امکانات جدید تعمیر و نگهداری و نیز اجرای پروژه‌هایی نظیر پروژه اوج و نیز راه اندازی مرکز پژوهش، تحقیقات و آموزش «پتاگ» توان نگهداری نیروی هوایی ارتش را تقویت کرد و در شرایط جنگ ایران و عراق و پس از آن، به چندین برابر قدرت قبلی ارتقا داد. نگهداری مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی، حفاظت از میدان گازی کنگان تحت فرماندهی منصور ستاری در سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ انجام شده‌است.
ایجاد هواپیمایی ساها (سازمان هواپیمایی ارتش جمهوری اسلامی ایران)، از دیگر اقدامات مهم منصور ستاری به‌شمار می‌رود.
طراحی و ساخت هواپیمای پرستو
از اساسی‌ترین اقدامات منصور ستاری، افزایش ظرفیت فنی، به ویژه ایجاد بنیان‌های صنعتی و مدرن نیروی هوایی برای ساخت هواپیما و تعمیرات اساسی وهمه جانبه بود. محصول چنین اقداماتی، ساخت هواپیمای آموزشی و پشتیبانی سبک پرستو با ظرفیت ۴ نفر است. او برای آموزش پروازی مرحله مقدماتی دانشجویان خلبانی با کمک مهندسین و متخصصین نهاجا، به ساخت هواپیمای «پرستو» مبادرت کرد. ساخت این هواپیما که از نظر امکانات عملیاتی تقریباً شبیه هواپیمای بونانزا ساخت آمریکاست هواپیمایی ملخی و تک‌موتوره با کاربرد آموزشی است.
جنگ نفتکشها
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های ستاری در سال‌های ۱۳۶۶ تا پایان جنگ ایران و عراق، اسکورت ناوگان تجاری کشتی‌های نفتکش ایران در خلیج فارس و دریای عمان تا خروج آن‌ها در خلال جنگ نفتکشها بود. انجام عملیات اسکورت با توجه به حجم عملیات جنگی و نیز حجم عملیات عادی و روزانه نهاجا بسیار دشوار بود.
طراحی و ساخت خودروی شمس
خودروی طراحی شده توسط منصور ستاری که به تولید انبوه نرسید، به نام «شمس» نامگذاری شد که مخففی از حروف ابتدایی «شهید منصور ستاری» است. خودروی بنزین سوز شمس با طول ۳۳۰ سانتی‌متر، عرض ۱۴۲ سانتی‌متر، و ارتفاع ۱۵۰ سانتی‌متر، دارای یک موتور ۴ سیلندر با حجم ۱۲۰۰ سی سی بوده و ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت سرعت دارد. فاصله ۲۲۰ سانتی‌متری دو محور، گنجایش ۴۷ لیتری باک، قطر ۸ متری دایره دور زدن و حدفاصل ۱۶ سانتی‌متری کف تا زمین از دیگر مشخصات این خودروی ۴ نفره بود .
دستاوردها
دریافت بالاترین نشان نظامی از رئیس‌جمهور پاکستان
ستاری که برای شرکت در مراسم سالروز استقلال پاکستان و بازدید از پایگاه‌های نظامی، اواخر دهه ۸۰ میلادی به این کشور سفر کرده بود، از سوی غلام اسحاق خان، رئیس‌جمهوری وقت پاکستان، بالاترین نشان نظامی را دریافت کرد.
شهادت
مدفن منصور ستاری در بهشت زهرا
منصور ستاری در تاریخ ۱۵ دی‌ماه ۱۳۷۳ در سانحه سقوط هواپیما در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان به همراه افسران بلندپایه نیروی هوایی، یاسینی (معاون هماهنگ‌کننده و رئیس ستاد نیروی هوایی)، اردستانی (معاونت عملیات نیروی هوایی)، احمد شجاعی، رزاقی، خلبان جم‌منش، کمک خلبان ریاحی، شریفی مسئول دفتر ستاری، جمشیدی خلبان پرواز، سنایی، محتشمی افسر و گارد همراه، محسنی افسر و گارد همراه، و پورزادی، شهید شد.
