نقد یا شرک

 

بسم الله الرحمن الرحیم
ادعای توانایی نقد و شرایط نقد

انتقاد هم در حقیقت یعنی «آشکار کردن خوبی ها و بدی ها»؛ اما در بین ما، معنی «ایرادگیری» و «عیب جویی» تنها را پیدا کرده است؛ همان طور که بعضی ها گمان می کنند نقد هم یعنی همین.

در حالی که این طور نیست.

 

نقد قصه، شعر، نمایش نامه،...را نقد ادبی می گویند.

نقد ادبی یعنی نشان دادن قوت ها و ضعف های یک اثر ادبی (قصه، شعر، نمایش نامه،...). همچنین، اگر «اثر»، نکات ظریف و پنهانی داشته باشد، نقد وظیفه دارد به خواننده کمک کند تا آن نکات پنهان را هم دریابد.

به بیانی دیگر، نقد ادبی، همان محک زدن آثار ادبی است. کار نقد ادبی، در حقیقت همان تعیین خالصی ها و ناخالصی های اثر ادبی است. چرا؟ برای آن که قدر و ارزش آن اثر ادبی را تعیین کند.

فرض کنید می خواهیم قصه ای را نقد کنیم. اگر قصه، ساده و راحت باشد، که در آغاز، کار ما هم راحت است؛ اما اگر پیچیدگی هایی داشته باشد، باید قبل از هر چیز، چه کار کنیم...؟

بله...آن را خوب بخوانیم و خوب بفهمیم؛ آن قدر خوب، که تقریباً هنچ نکته آن از نظرمان پنهان نماند.2 باید بفهمیم که نویسنده با نوشتن آن قصه، چه می خواسته بگوید؟ اگر در نوشته، راز و رمزی وجود دارد، آن را بشکافیم و آشکار کنیم.

این شاید اولین و تقریباً مهم ترین کار در نقد یک قصه باشد. اگر کسی این قدم را درست برداشت، می توان امیدوار بود که قدم های بعدی را هم درست بردارد. در غیر این صورت، نه! زیرا کسی که منظور و هدف قصه را درست نفهمیده است، چطور می تواند آن را ارزش گذاری کند؟ (البته همان طور که اشاره شد، همه قصه ها، از این نظر، دارای پیچیدگی نیستند).

یکی دیگر از قدم های مهّم در نقد این است که ببینیم؛ آیا نویسنده، توانسته است منظورش را درست به خواننده اش برساند یا نه؟

همچنین، این نکته را بررسی کنیم که نویسنده، تا چه حد از آثار نویسندگان هم دوره یا قبل از خود، تأثیر گرفته است؟ یا آن که، تا چه حد در آثار نویسندگان هم عصر یا پس از خود، تأثیر گذاشته است.

آن گاه ببینیم: خوبی ها و بدی های آشکار و پنهان قصه چیست؟ زیبایی ها و زشتی های آن کدام است؟ نویسنده، چه نوآوری ها و ریزه کاری های هنری در نوشتن آن به کار برده است؟ و...

بعد از همه این کارها ست که می توان قدر و قیمت هنری آن قصه را تعیین کرد.

بنابراین، اولاً: نقد کار چندان ساده ای نیست.

ثانیاً: تنها عیب جویی و ایرادگیری از یک قصّه را نمی توان نقد آن قصّه نامید (مگر آن که قصّه، هیچ خوبی و زیبایی ای نداشته باشد).

وقتی من معتقد هستم روی یک موضوع یا رفتار یک شخص نقد دارم یعنی
نسبت به ان موضوع اشرافیت دارم
نسبت به ان شخص شناخت کافی دارم
نقد را لازم و توانایی نقد دارم
نقد من مفید است
وقتی ادعا میکنم میتوانیم رسول خدا را نقد کنیم یعنی اشرافیت کامل داریم خیر خواه هستیم قدرت بیان داریم خوبی ها و بدیی های موضوع را کامل اگاه هستیم قبل از موضوع بعد از موضوع و حین موضوع را میدانیم ....
اگر میدانستیم با توجه به باور عمومی در رابطه با نقد که نقص ها را باز گو میداند مطرح کردن این گونه یعنی اوج نفهمی