فن بیان در روایتگری (18)

بسم الله الرحمن الرحیم

در زندگی روزانه و در برقراری ارتباط با دیگران اولین نگرش و برداشت از انسان مربوط به سخن گفتن و نحوه گفتار است و محتوای صحبت و حرف ها شخصیت و نگرش انسان را مشخص می کند. در سوره اسراء اشاره به این مطلب است که مردم زمان پیامبر ص از وی در خواست های زیادی می کردند ولی پیامبر ص بنا به دلایلی امکان پاسخ گویی مثبت به همه درخواست ها را نداشت و در این رابطه آیه ای نازل می شود با این محتوا که اگر از انجام کاری برای کسی اعراض کردی، گفتاری خوب و نکو را بیان کن و اگر نتوانستی کاری برایش انجام دهی راهنمایی ساده برایش انجام بده. در سوره بقره نیز این مطلب عنوان شده است که وقتی با مردم صحبت می کنید با نیکی و احترام سخن بگویید. در آیاتی دیگر از قرآن اشاره به این مطلب تربیتی است که با مردم به نرمی و نیکویی صحبت کنید. قولوا لین. حضرت موسی ع برای هدایت فرعون و تاثیر سخنش در وی از خداوند کمک خواست و خداوند وحی کرد که با او به نرمی سخن بگو.
حرف زدن، بیان و سخن گفتن، هدیه الهی به انسان است و قرآن برای شیوه سخنوری و نحوه بیان توصیه ها و دستوراتی داده است، از جمله اینکه می فرماید: حرف و سخن باید:
1-قولاً سدیداً مستدل و محکم باشد. سوره «نساء» آیه ۹
2-قولاً معروفاً پسندیده و به اندازه باشد. سوره «بقره» آیه ۲۳۵
3-قولاً لیّناً نرم و مهربانانه باشد. سوره «طه» آیه ۴۴
4-قولاً بلیغاً شیوا و رسا و واضح باشد. سوره «نساء» آیه ۶۳
5-قولا کریماً کریمانه و بزرگوارانه باشد. سوره «اسراء» آیه ۲۳
6-قولوا للناس حسنا زیبا، ‌نیکو و مطلوب باشد. سوره «بقره» آیه۸۳
7-یقولوا التی هی احسن بهترین‌ها گفته شود سوره «اسراء» آیه ۵۳
8-جادلهم بالّتی هی احسن حتی مجادلات و گفت‌وگوهای انتقادی، به بهترین وجه باشد سوره «نحل» آیه ۱۲۵